Cortisol, vaak de "stresshormoon" genoemd, is veel meer dan alleen een indicator van stress. Als een glucocorticoïde steroïde hormoon geproduceerd in de bijnierschors, is cortisol een cruciale regulator van een breed scala fysiologische processen, waaronder metabolisme, immuunfunctie en cardiovasculaire gezondheid. De invloed ervan strekt zich uit van glucoseregulatie en bloeddrukbehoud tot ontstekingsreacties en zelfs cognitieve functies zoals stemming, motivatie en angst.

Belangrijke functies en regulatorische mechanismen:

• Stressreactie: Cortisol speelt een centrale rol in de stressreactie van het lichaam en werkt samen met de hersenen om stemming, motivatie en angst te beheersen.

• Stofwisselingsregulatie: Het regelt het gebruik van koolhydraten, vetten en eiwitten in het lichaam en verhoogt de bloedsuikerspiegel. Cortisol bevordert gluconeogenese en glycogenese in de lever.

• Immuun- en ontstekingsmodulatie: Cortisol helpt de immuun- en ontstekingsreacties te reguleren.

• Handhaving van de bloeddruk: Cortisol helpt de bloeddruk te handhaven.

Onderzoeksapplicaties en klinische betekenis:

• Syndroom van Cushing: Verhoogde cortisolniveaus kunnen leiden tot het syndroom van Cushing, gekarakteriseerd door snelle gewichtstoename, spierzwakte en andere gezondheidsproblemen.

• Ziekte van Addison: Onvoldoende cortisolproductie leidt tot de ziekte van Addison, gekenmerkt door vermoeidheid, spierzwakte en veranderingen in huidskleur.

• Metabool syndroom: Veranderingen in het cortisolmetabolisme, vooral met betrekking tot de 11-beta-hydroxysteroïde dehydrogenase-enzymen, worden in verband gebracht met het metabool syndroom, obesitas, hoge bloeddruk en insulineresistentie.