Dehydroepiandrosteron (DHEA) is een belangrijk steroïdhormoon dat voornamelijk in de bijnierschors wordt geproduceerd en invloed heeft op tal van fysiologische processen.
Belangrijke functies en regulatorische mechanismen
Hormonale voorloper: DHEA fungeert als voorloper van androgenen en oestrogenen en beïnvloedt de stofwisseling, immuunfunctie en neuroprotectie. De DHEA-synthese wordt gecontroleerd door de hypothalamus-hypofyse-bijnier as. Corticotropine wordt vrijgegeven door de hypofyse om adrenocorticotroop hormoon (ACTH) te stimuleren, wat vervolgens de productie van DHEA in de bijnierschors activeert. De DHEA-niveaus bereiken hun piek in de ochtend en volgen het circadiane patroon van ACTH-secretie en nemen af met de leeftijd.
Cellulaire functies: Naast dat het een voorloper is voor geslachtshormonen, bindt DHEA direct aan steroïdhormoon- en nucleaire receptoren, activeert het verschillende membraanreceptoren en remt het spanningsafhankelijke T-type Ca2+ kanalen. Het kan ook de expressie en afscheiding van adipokines zoals leptine, adiponectine en resistine reguleren.
Onderzoeksapplicaties en klinische betekenis
Metabole en cardiovasculaire gezondheid: Onderzoek suggereert dat DHEA de endotheliale functie kan moduleren, ontstekingen kan verminderen, de insulinegevoeligheid kan verbeteren, de bloedstroom kan bevorderen en de cellulaire immuniteit kan ondersteunen.
Endocriene functie: Studies suggereren dat DHEA gunstig kan zijn voor mensen met hypoadrenalismus, voornamelijk voor het herstellen van androgenen. DHEA-suppletie heeft veelbelovende resultaten laten zien bij het verbeteren van de zwangerschapspercentages en het verminderen van het aantal miskramen.
Neuropsychiatrische voordelen: DHEA heeft anxiolytische, antidepressieve en antiglucocorticoïde eigenschappen aangetoond. Het is gebleken dat het emotie-regulatie neurale netwerken versterkt, de activiteit in de amygdala en hippocampus vermindert en de connectiviteit tussen deze gebieden verbetert. DHEA kan stemming, energie, welzijn en stressbestendigheid verbeteren.
Leeftijdsgebonden en botgezondheid: Het is onderzocht op zijn potentieel om leeftijdsgebonden aandoeningen, seksuele disfunctie en bijnierschorsinsufficiëntie aan te pakken. DHEA bevordert de differentiatie en proliferatie van osteoblasten, reguleert de RANKL/OPG-verhouding en remt osteoclastogenese en botresorptie, wat suggereert dat het een rol speelt in de botgezondheid.
Preventieve effecten: DHEA heeft gunstige effecten aangetoond, zoals het voorkomen van diabetes mellitus, obesitas, kanker en hartziekten in laboratoriumdieren.